Ayrim qandolatchilar fikricha, pishiriqqa tuxum tanlayotganda o‘ta ehtiyotkor bo‘lish lozim. Uy tuxumi qanchalik mazali va foydali bo‘lmasin, undan ko‘p pishiriq tayyorlab bo‘lmaydi. Masalan, tort uchun biskvit pishirsangiz, rangi sarg‘imtir, ko‘rinishi ham pastroq bo‘ladi. Shuning uchun pishiriqlar uchun oq tuxumni tanlagan ma’qul. Jigarrang tuxum ham yomon emas-u, oqining oq-sarig‘i bir-biridan yaxshi ajraladi. Tort bizesi yaxshi tayyorlangani uchun qandolatchilar oq tuxumdan foydalanishni ma’qul ko‘rishadi.Nega tuxum ikki xil? Aslida gap tuxumda emas, tovuqda. Patlari oqish bo‘lgan tovuq – oq, jigarrang-olachipori esa jigarrang tuxum qo‘yadi. Ikki xil rangdagi tuxumning ozuqaviy qiymati bir xil. Faqatgina ular tuxum po‘stining rangi, katta-kichikligi bilan farqlanishi mumkin. Odatda, yosh tovuqlar po‘sti qalin, nisbatan kichikroq tuxum qo‘yishadi. Yana tovuqning yemishi tuxum sarig‘i rangi va ta’miga ta’sir etadi.
“Tuxum qancha katta bo‘lsa, shuncha foydali”, – degan gap to‘g‘ri emas. Katta tuxumlarda (55-65 g yoki 65-77 g) suv ko‘proq, ozuqaviy moddalar konsentratsiyasi kamroq bo‘ladi. Odatda, bunday tuxumlarni qari tovuqlar qo‘yadi. 45-55 g va 35-45 g tuxumlarni esa yosh tovuqlar qo‘yadi. Ular katta tuxumlarga nisbatan foydali, mazali va to‘yimliroq.
Nega jigarrang tuxum qimmat? “Negaki u foydali-da” degan xayolga boryapsizmi? Yanglishdingiz, odatda, oq tovuqqa nisbatan jigarranglari go‘shtdor va bo‘ychan bo‘ladi. Turgan gapki, ularning tuxumlari ham oq tovuqnikiga qaraganda kattaroq bo‘ladi. Tuxum narxini belgilashda esa, albatta, uning katta-kichikligi inobatga olinadi.
Tuxumni qanday iste’mol qilgan ma’qul? Har kim o‘z ta’biga ko‘ra tuxumni suvda qaynatib yoki yog‘da qovurib iste’mol qiladi. Ikkisi ham mazali. Unutmang, tuxum qancha ko‘p pishaversa, tarkibidagi shuncha ko‘p foydali mikroelement ham o‘lib boraveradi. Nonushtada ham sarig‘i yumshoq pishirilgan tuxumni iste’mol qilgan ma’qul. Bolalar va qariyalarning oshqozoni qattiq pishirilgan tuxum sarig‘ini hazm qilishga qiynalishini yodda tuting.
G‘oz va o‘rdak tuxumlari. O‘zbekiston sharoitida g‘oz va o‘rdaklar tovuqlarga nisbatan kam boqiladi. Ularni ko‘paytirish, parvarishlash oson emas. Bundan tashqari, o‘rdak, g‘ozlar orasida salmonellyoz kasalligi ko‘p uchraydi. Bozorda ham tuxum va go‘shtlarga unchalik talab ko‘p emas. Qorinni to‘q tutish va organizmni yetarli vitaminlar bilan to‘yintirishda tovuq hamda bedana tuxumiga teng keladigani yo‘q. Ayniqsa, bedana tuxumi kuchli immunitet hosil qiladi. Uning tarkibida mikroelementlar va V guruh vitaminlari bisyor.
Yodda saqqlang!
Agar tuxumda yoriq paydo bo‘lsa, uni tuzli suvda pishirishni maslahat beramiz.
Suvda pishgan tuxumning yetilganini aniqlash uchun uni aylantirib ko‘rish kifoya. Yaxshi aylangan tuxum pishib yetilgan bo‘ladi.
Tuxumni chaqmay turib, uning yangi yoki eskiligini aniqlash mushkul. Faqatgina uni bir stakan sovuq suvga solgach, aniq to‘xtamga kelsa bo‘ladi. Suvga tuxumni soling, agar u cho‘ksa, demak, yangi, suv yuzasiga qalqib qolsa, eski.
Manba: beka.uz