Ko‘pchilik o‘simlik yog‘ining bor-yo‘g‘i 1-2 turidan foydalanadi, xolos: kimdir qovurish, yana kimdir esa salatlar uchun. Biroq ozuqa qancha xilma-xil bo‘lsa, shuncha yaxshiroq bo‘lishini ba’zilar bilishmaydi. Parhezshunoslar har bir uyda yog‘ning kamida 5-6 turi bo‘lishi va ularni galma-gal ishlatib turish zarur, deb hisoblashadi.Qanday tayyorlanadi?
O‘simlik yog‘i organik eritgichlar yordamida o‘simlik urug‘idan siqib, ajratib olinadi. So‘ng u filtrlanib, tozalanadi. Natijada yog‘ uch ko‘rinishni hosil qiladi.
“Xom” — faqat filtrdan o‘tgan bo‘ladi. Foydali moddalar maksimal darajada saqlanadi. Salqin holida ishlatish tavsiya etiladi.
Tozalanmagan — tindirilgan, filtrlangan, gidratatsiyadan o‘tgan, neytralizatsiya qilingan bo‘ladi. Biologik faol moddalarning bir qismi chiqib ketadi. Eng yaxshisi, bu yog‘dan ham salqin holida foydalangan ma’qul.
Tozalangan — tozalashning butun bir majmuasidan o‘tgan, rangsizlantirilgan, badbo‘y hidi yo‘qotilgan va, eng yomoni, biologik faol moddalarning kattagina qismidan (ba’zida ularning o‘rni sun’iysi bilan to‘ldiriladi) judo bo‘lgan yog‘. Yog‘ning bu turi qovurish va boshqa shu kabi termik qayta ishlovlar uchun to‘g‘ri keladi.
Ye darmondorisiga boy
Kungaboqar yog‘i tarkibida yog‘ kislotalari (stearinli, araxidonli, oleinli va linolli) mavjud bo‘lib, ular hujayralar tuzilishi, gormonlar sintezi, immunitetning mustahkam bo‘lishi uchun zarur. Unda oqsil (19 foizgacha), uglevod (27 foizgacha), darmondorilardan A, R va Ye ko‘p. Ayniqsa, vitamin Ye bilan antioksidant boshqa yog‘larga qaraganda ko‘proq (100 grammga 60 mg).
Pazandalikda har tomonlama yaxshi. Tayyor yaxna taomlar uchun qovurilgan pistaning xushbo‘y hidi ufurib turgan tozalanmaganini ishlatgan ma’qul.
Yog‘ qorong‘i, harorati +5°…+20°S atrofida bo‘lgan salqin joyda shisha idishda saqlanadi. Suv va metallga tegishidan ehtiyot qilish lozim.
Semizlikdan asraydi
Zaytun yog‘i boshqa o‘simlik yog‘lariga qaraganda yaxshiroq singadi. Tarkibida to‘yinmagan yog‘ kislotalari (asosan oleinli) va “yaxshi” xolesterin bor. Homilador va emizikli ayollarga tavsiya etiladi. Negaki, zaytun yog‘i tarkibiga kiruvchi yog‘ kislotalari ona suti yog‘lariga o‘xshab ketadi. Yurak-qon tomir kasalliklari, diabet, semirishdan asraydi. Zaytun yog‘idan tayyorlangan kosmetik vositalar, ayniqsa, ta’sirchan teri, tirnoq va quruq sochlar uchun foydali.
Zaytun yog‘idan turli salatlarni tayyorlashda foydalansa bo‘ladi. Hatto salatlardagi mayonezni xush ko‘rmaydiganlar uchun u yaxshigina tanlov bo‘lishi mumkin.
Zaytun yog‘ini salqin va qorong‘i joyda, zich yopiladigan idishda saqlash kerak. Chunki u oshxonadagi boshqa hidlarni o‘ziga juda tez singdirib oladi.
Asab tizimini mustahkamlaydi
Zig‘ir yog‘i o‘z xususiyatiga ko‘ra ushbu ajoyib o‘simlik ko‘pgina mamlakatlarda o‘simlik yog‘i kundalik hayotda ommalashgunga qadar birinchi raqamli yog‘ hisoblangan. Undagi yog‘ kislotalari o‘zaro juda yaxshi muvofiq kelgan: linolenli (omega-3) — 60 foizgacha, linolli (omega-6) — 20 foizgacha va oleinli (omega-9) — 10 foizgacha. Tarkibidagi vitamin Ye omega-6 va omega-3 kislotalarining yaxshi singishiga yordam beradi. Ushbu yog‘ teri va soch holatini yaxshilaydi, asab tizimini mustahkamlashga yordam beradi, buyrak va qalqonsimon bez faoliyatini me’yorlashtiradi.
Undan turli bo‘tqalar tayyorlashda foydalanish mumkin. Shuningdek, respublikamizning janubiy hududlari (Qashqadaryo, Samarqand, Surxondaryo)da zig‘ir yog‘idan tayyorlangan osh juda tansiq taom hisoblanadi.
Yog‘ni ochilgan shisha butilkaning og‘zini maqkam yopib, harorati +2°…+6° S bo‘lgan sovutgichda 1 oygacha saqlash mumkin.
Ko‘z nuri uchun zarur
Soya yog‘i uning asosiy ustun jihati — tarkibida letsitin ko‘p bo‘lib, u ko‘z nuri va markaziy asab tizimi uchun zarur.
Soya yog‘i kartoshka qovurish uchun juda qulay.
Sotuvda faqat tozalangan ko‘rinishda bo‘ladi. Saqlash muddati — 45 kundan ko‘p emas.
Jigarning holatini tiklaydi
Jo‘xori yog‘i tozalangan barcha yog‘lar orasida oksidlanishga eng bardoshlisi hisoblanadi. U ateroskleroz rivojlanishining oldini oladi, vitaminlardan F va Ye ga boy, jigar, ichaklar, o‘t pufagi holatini yaxshilaydi, asab tizimi va ayollarga oid kasalliklarda tavsiya etiladi.
Boshqa yog‘larga qaraganda jo‘xori yog‘i qovurish uchun ayni muddao. Bundan tashqari, xamir va konditer mahsulotlari, mayonez tayyorlashda qo‘llaniladi.
Manba: Tasvir.uz