Epidemiologiya, mikrobiologiya va yuqumli kasalliklar ilmiy tekshirish instituti direktori Botir Tojiyev COVID-19 koronavirus infeksiyasidan qanday saqlanish mumkinligi bo‘yicha tavsiyalar berdi. U qo‘lni tez-tez yuvish hamda aksa urganda og‘iz va burunni yopishga, shuningdek, ovqat tayyorlashda ham gigiyena qoidalariga rioya qilishga chaqirgan.Sog‘liqni saqlash vazirligi Jamoatchilik bilan aloqalar bo‘limi tibbiyot fanlari doktori, Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Epidemiologiya, mikrobiologiya va yuqumli kasalliklar ilmiy tekshirish instituti direktori Botir Tojiyev bilan suhbatda koronavirus infeksiyasi bo‘yicha savollar bilan murojaat qildi.
– Koronavirus yuqishi va belgilari haqida ma’lumot bersangiz?
– Koronavirus infeksiyasining yashirin davri 2 kundan 14 kungacha davom etadi. Hozirgi kunda virus tarqalishi asosan odamdan odamga yaqin aloqa oqibatida yuz bermoqda. Uning alomatlari isitma, yo‘tal va nafas qisishi hisoblanadi.
Virusni barcha yoshdagi odamlar yuqtirishi mumkin. Yoshi katta, surunkali kasallikka yo‘liqqan, immuniteti zaiflashgan odamlarda kasallik og‘irroq kechishi mumkin. Ayni paytda Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti va dunyo davlatlari mutaxassislari ushbu virusga qarshi yangi vaksina va davolash metodlarini yaratish ustida faol ishlashmoqda.
– Hozirda xastalikdan saqlanishda qo‘llarni yuvish muhim o‘rin tutishi haqida ko‘p gapirilmoqda....
– To‘g‘ri. Qo‘llarni tez-tez va sovun bilan yaxshilab suvda yuvishning ahamiyati beqiyos. Bundan tashqari, spirtli dezinfeksiyadan foydalanish ham zarar qilmaydi. Ovqat qilish davomida hamda undan oldin va keyin, shuningdek, ovqatlanishdan oldin, uy hayvonlari oldidan qaytganda ham qo‘llarni yuvishni unutmaslik kerak. Ayni kunlarda Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan butun aholiga qo‘l yuvishning ahamiyati haqila sms-xabarlar tarqatilayotganining sababi ham ana shunda.
– Mutaxassis sifatida koronavirusni yuqtirib olmaslik yoki uning xavfini kamaytirish uchun yana qanday ehtiyot choralarini ko‘rish kerak, deb o‘ylaysiz?
– Avvalo, shamollash yoki gripp alomatlari kuzatilgan odamlar bilan yaqin aloqa qilishdan tiyiling. Yuzni qo‘l bilan ushlamang. Imkon qadar bozor, vokzal, katta do‘konlar kabi odamlar yig‘iladigan joylarga borishni kamaytiring. Yo‘talganda, burun qoqqanda va aksirganda og‘iz va burningizni berkiting. Kasallikning ilk alomatlari kuzatilganda, uyda qoling va darhol shifokorga murojaat qiling.
– Infeksiyadan saqlanish maqsadida himoya niqobini taqib yurish qanchalik zarur?
– Bilasizmi, sizda yo‘tal, nafas olishda qiynalish kabi respirator infeksiya alomatlari kuzatilsa, shuningdek, tibbiyot xodimi sifatida infeksiya alomatlariga ega bemorga qarayotgan bo‘lsangiz yoki borib ko‘rsangizgina tibbiy niqobni taqib yurishingiz mumkin. Respirator infeksiyasi alomatlari mavjud bo‘lmagan barcha holatlarda himoya niqoblarini taqib yurishga zarurat yo‘q.
– Infeksiyadan saqlanish maqsadida ovqat tayyorlayotganda qanday ehtiyot choralariga amal qilish lozimligi ham ko‘pchilikni qiziqtirishi tabiiy...
– Avvalo, ovqat tayyorlayotganda, xom go‘sht va tayyor ovqatni kesish uchun alohida chopish taxtalari va pichoqlardan foydalanish zarur. Go‘sht va sut mahsulotlarini ushlagandan keyin qo‘llarni yaxshilab yuvish muhim o‘rin tutadi. Go‘sht mahsulotlarini yaxshilab pishirish lozim. Xom yoki chala qaynatilgan go‘sht mahsulotlarini iste’mol qilishdan saqlaning.
– Safarga yo‘l olganda koronavirus infeksiyasidan saqlanish uchun nimalarga e’tibor qaratish kerak?
– Avvalo, zarurat bo‘lmaganda xorijga chiqishdan cheklanish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Safarga chiqqanda infeksiyadan saqlanish uchun yuqoridagi aytib o‘tilgan, umumiy gigiyenik qoidalarga qat’iy rioya qilishi kerak. Bunda avval, qo‘llarni spirtli nam salfetka yordamida tez-tez artib, sovunlab yuvib turish kerak. Sog‘ligingiz yomonlashsa, siz bilan safarga chiqqan guruh a’zolariga xabar qiling va imkon bo‘lishi bilan shifokorni ham xabardor eting. Shamollash yoki gripp alomatlariga ega odamlardan yiroq bo‘ling, agar yuqoridagi alomatlar sizda sezilsa, safarni bekor qilganingiz ma’qul.