Карантин – эркинликни чеклаш эмас

^{Фото: pixabay.com}
Коронавирус, яъни янги вабо бугун бутун инсониятга хавф солмоқда. Мамлакатимизда бу хатарни бартараф этиш учун барча чоралар кўрилмоқда. Коронавирус аниқланиши билан карантин эълон қилинди. Давлат томонидан кўрилаётган чоралар одамларимизнинг касалликни юқтириб олиш эҳтимолини имкон қадар камайтириш, инфекциянинг тарқалишини жиловлашга қаратилган.

Бир нарса аниқки, бу балони даф этиш мақсадида давлат қанча-қанча маблағ ажратгани, қатъий кураш олиб боргани билан одамларимиз шифокорларнинг тавсиясига амал қилмаса, карантин қоидаларига риоя этмаса, барча ҳаракатлар беҳуда кетиши тайин. «…Шу боис карантин қоидаларини бузганлик учун жазо чораларини кучайтириш тўғрисида парламентимиз қабул қилган қонунни имзоладим. Ушбу қонунга асосан бундан буён карантин даврида атрофидаги инсонларнинг соғлиғи ва ҳаётини хавф остига қўйганлар 10 йилгача озодликдан маҳрум этилади», – дея таъкидлади Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиё­ев 26 март куни коронавирус инфекцияси тарқалишига қарши курашни кучайтириш масалаларига бағишлаб ўтказилган видеоселектор йиғилишида.

Эслатиб ўтамиз, Олий Мажлис Сенатининг учинчи ялпи мажлисида «Ўзбекистон Республикасининг Жиноят, Жиноят-процессуал кодексларига ва Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонун маъқулланган эди. Мазкур қонун давлатимиз раҳбари томонидан 2020 йил 26 март куни имзоланиб, 27 март куни матбуотда эълон қилинди ва кучга кирди.

Карантин қоидаларини бузган шахс 10 йилгача озодликдан маҳрум қилиниши мумкин
Қонунга кўра санитарияга оид қонун ҳужжатларини ёки эпидемияга қарши кураш қоидаларини бузганлик учун жиноий жавобгарлик кучайтирилди.

Хусусан, санитарияга оид қонун ҳужжатларини ёки эпидемияга қарши кураш қоидаларини бузиш, шу жумладан карантинли ва инсон учун хавфли бўлган бошқа юқумли касалликлар пайдо бўлиши ҳамда тарқалиши шароитида давлат санитария назорати органларининг:

— тиббий текширувдан ўтиш ва даволаниш;
— карантинни ўташ учун белгиланган жойларга етиб бориш ҳамда ушбу жойни белгиланган муддат давомида тарк этмаслик;
— касаллик юқиши мумкин бўлган даврда мулоқотда бўлинган шахслар ва борилган жойлар ҳақидаги маълумотларни ошкор қилиш тўғрисидаги ҳамда бошқа қонуний талабларини узрли сабабларсиз бажармаганлик одамларнинг оммавий касалланиши ёки заҳарланиши реал хавфини келтириб чиқарса ёхуд одамларнинг оммавий касалланишига ёки заҳарланишига олиб келса, 5 йилгача озодликдан маҳрум қилиш жазоси белгиланди.

Агар шундай ҳаракатлар одамнинг ўлимига сабаб бўлса 7 йилгача, бир қанча одамларнинг ўлимига сабаб бўлса 10 йилгача озодликдан маҳрум этиш жазоси белгиланади.
Маълумот ўрнида айтиб ўтамиз, илгари ушбу муддатлар 3 йилдан 5 йилгача ҳамда 5 йилдан 8 йилгача бўлган.

Юқумли касаллик ҳақида ёлғон маълумот тарқатганлик учун жиноий жавобгарлик белгиланди
Шунингдек, қонунга мувофиқ карантинли ва инсон учун хавфли бўлган бошқа юқумли касалликлар тарқалиши ҳақида аҳоли орасида асоссиз ваҳима тарқалишининг олдини олиш, жамоат хавфсизлигини таъминлаш ҳамда мутасадди идораларнинг нормал фаолият юритиши учун шароит яратиш мақсадида Жиноят кодекси 244-5-модда билан тўлдирилди.

Унга кўра карантинли ва инсон учун хавфли бўлган бошқа юқумли касалликларнинг пайдо бўлиши ҳамда тарқалиши шароитида карантинли ва инсон учун хавфли бўлган бошқа юқумли касалликлар тарқалиши ҳақида ҳақиқатга тўғри келмайдиган маълумотларни тарқатиш базавий ҳисоблаш миқдори(БҲМ)нинг 200 бараваригача ёки 300 соатгача мажбурий жамоат ишлари ёхуд 2 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади.

Мазкур маълумотларни нашр қилиш ёки бошқача усулда кўпайтирилган матнда ёки ОАВ, шунингдек интернет орқали тарқатиш эса:
— БҲМнинг 200 бараваридан 400 бараваригача миқдорда жарима;
— 300 соатдан 360 соатгача мажбурий жамоат ишлари;
— 2 йилдан 3 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари;
— 3 йилгача озодликни чеклаш;
— 3 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.

Тиббий мажбурлов чораси қўлланиши мумкин
Булардан ташқари, карантин шароитида тиббий мажбурлов чораси қўлланиши мумкин. Жумладан, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс тиббий йўсиндаги мажбурлов чорасини карантинли ва инсон учун хавфли бўлган бошқа юқумли касалликлар пайдо бўлиши ва тарқалиши шароитида қўллашни назарда тутувчи 292-модда билан тўлдирилди.

Унга кўра карантин шароитида эпидемияга қарши кураш қоидаларини бузган шахсга нисбатан тиббий мажбурлов чоралари қўлланиши мумкин.
Тиббий мажбурлов чораси 30 суткагача бўлган муддатда маъмурий жазо тайинлаш билан бирга қўлланади.

Тиббий йўсиндаги мажбурлов чораларининг ижроси давлат санитария назорати, ички ишлар ва Миллий гвардия органлари томонидан таъминланади.

Маълумот ўрнида айтиб ўтамиз, амалдаги кодексда санитария ёки эпидемияларга қарши курашиш қоидаларини бузишга оид ҳуқуқбузарлик содир этган шахсга нисбатан, агар ушбу шахсда касаллик аломатлари мавжудлиги ёки мавжуд бўлиши мумкинлиги тўғрисида етарли асослар бўлган тақдирда мажбурий тиббий чоралар қўллаш учун ҳуқуқий асос мавжуд эмас эди.

Ушбу ўзгартиш эса санитария ва эпидемияларга қарши курашиш қоидаларини бузган ва айни пайтда касалликнинг янада кенгроқ тарқалишига сабабчи бўлиши мумкин бўлган шахсни жамиятдан ажратган ҳолда мажбурий равишда даволаш имкониятини беради.

Шунингдек, мазкур қонун билан ички ишлар ва Миллий гвардия органларига эпидемияларга қарши кураш қоидаларини бузган шахсларни маъмурий йўл билан ушлаб туриш ваколати берилди.

Бош прокуратура штаби томонидан олиб борилган тадбирлар давомида карантин қоидаларига риоя этмаслик ҳолатлари юзасидан 5 та жиноят иши қўзғатилган, 17668 та ҳуқуқбузарликлар аниқланиб, маъмурий баённомалар расмийлаштирилган.

Ҳозир дунёнинг 190 дан ортиқ мамлакатида бўлгани каби биз ҳам синовли даврни бошдан кечирмоқдамиз. Бундай вазиятда жамиятда ўрнатилган тартиб-қоидаларга ва шифокорларнинг тавсияларига оғишмай амал қилиб, ўзимиз, оиламиз ва халқимиз саломатлигини асрашга ҳисса қўшмоғимиз шарт. Карантин эркинликни чеклаш эмас, халқни асраш чораси эканлигини унутмайлик.