Базедов касаллиги (диффуз токсик буқоқ) – тиреотоксикоз қалқонсимон без функциясининг кучайиши, тироксин гормони нормадан кўп синтезланиши натижасида содир бўладиган эндокрин касаллик. Енгил ва асоратланган ҳолда кечиши мумкин.Наслий мойиллик, сурункали касалликлар, аутоиммун касалликлар (қандли диабет, витилиго), йод сақловчи препаратларни кўп истеъмол қилиш кабилар ушбу касалликнинг сабаблари ҳисобланади.
Касалликнинг белгилари қуйидагилар:
- Кўз ёриқларининг катталашиши;
- Кўзнинг бўртиши(чақчайиши);
- Кўзда қуруқлашиш ва оғриқ;
- Конюктивит;
- Буқоқ бези катталашиши;
- Юрак тез уриши;
- Аритмия;
- Нафас тезлашиши;
- Вазн тез камайиши;
- Иссиқлик сезиш;
- Суяк мустаҳкамлиги пасайиши.
Қон умумий ва биохимик таҳлили, қон иммунофермент анализи, буқоқ бези биопсияси, буқоқ бези УТТси, стинтиграфия, рефлексометрия усуллар касалликни аниқлашга ёрдам беради.
Даволаш учун антитиреоид препаратлар, радиоактив йод билан терапия, жарроҳлик амалиёти – дори моддаларга аллергия юзага келса, қонда лейкоцитлар миқдори камайганда ва юрак-қон томир системасидаги ўзгаришлар юзага келганда қўлланилади.
Гипертиреоз, марказий нерв система зарарланиши, юрак-қон томир етишмовчилиги, мушак кучсизлиги, паралич, тери гиперпигментацияси, тиреотоксик криз, юрак хуружи, инсульт каби ҳолатлар базедов касаллигининг асоратларидир. Тиреотоксик криз 30-50% ҳолларда ўлимга олиб келади.
Наслий мойиллиги бўлганлар, 30-50 ёшдаги аёллар, қандли диабет ва ревматоид артрит билан касалланганлар, ҳомиладорларда кузатилади.
Касалликни олдини олиш учун стрессдан сақланиш, овқатда углевод ва йод миқдори етарли бўлиши, буқоқ бези касалликларини вақтида даволаш керак бўлади.